Hemanta's Classroom

১।    উপকাৰণ কাক বোলে ? উত্তৰ :  কাৰণৰ অপৰিহাৰ্য অংশক উপকাৰণ   বোলে৷ অৰ্থাৎ    কাৰণৰ    অন্তৰ্ভূক্ত    বিভিন্ন    ঘটনাবোৰৰ  প্ৰত্যেক টোৱে একো একোটা উপকাৰণ৷ উদাহৰণ স্বৰূপে, গছৰ পৰা পৰি মানুহ এজনৰ  মৃত্যু  হোৱাৰ ক্ষেত্ৰত গছৰ উচ্চত , মাটিৰ কঠিনতা , আঘাতৰ গুৰুত্ব , আশ্ৰয়ৰ অভাৱ , দৈহিক অক্ষমতা আদি একো একোটা উপকাৰণ৷ ২। উপকাৰণ কেই প্ৰকাৰৰ আৰু কি কি ? উত্তৰ : উপকাৰণ দুই প্ৰকাৰৰ – (i) সদৰ্থক বা অনুকূল উপকাৰণ; আৰু (ii) নঞৰ্থক বা প্ৰতিকূল উপকাৰণ৷ ৩।  সদৰ্থক বা অনুকুল উপকাৰণ কাক বোলে ? উত্তৰ :   যি ঘটনাৰ উপস্থিতি কাৰ্য উৎপাদনৰ কাৰণে আৱশ্যক তাক অনকূল বা সদৰ্থক উপকাৰণ বালে৷ অৰ্থাৎ যি উপকাৰণ উপস্থিত থাকিলে কাৰ্যটো ঘটে সেয়ে অনুকূল উপকাৰণ৷ যেনে – গছৰ পৰা পৰি মানুহ এজনৰ  মৃত্যু  হোৱাৰ ক্ষেত্ৰত গছৰ উচ্চতা,   মাটিৰ  কঠিনতা , আঘাতৰ গুৰুত্ব  আদি  হল  অনুকুল উপকাৰণ৷ ৪।  নঞৰ্থক বা প্ৰতিকূল উপ...

কাৰণ কাক বোলে? কাৰণৰ সংজ্ঞা, গুণগত আৰু পৰিমাণগত লক্ষণ  ১। কাৰণৰ এটা সংজ্ঞা দিয়া৷  অথবা  কাৰণৰ এটা সন্তোষজনক সংজ্ঞা দিয়া৷  উত্তৰ : কাৰণৰ সন্তোষজনক সংজ্ঞাটো আগবঢ়াইছে তৰ্কবিজ্ঞানী কাৰভেথ ৰীড৷ কাৰভেথ ৰীডৰ মতে, “গুণগত দিশৰ পৰা কাৰণ হৈছে কাৰ্যৰ অন্যনিৰপেক্ষ অৰ্থাৎ চৰ্তহীন, নিয়ত, অব্যৱহিত, পূবৰ্বতী ঘটনা আৰু পৰিমাণগত দিশৰ পৰা কাৰণ আৰু কাৰ্য সম পৰিমাণৰ বা সমান৷”  ২ । হিউমৰ কাৰণৰ সংজ্ঞাটো কি?    উত্তৰ :  হিউমৰ মতে,  'কাৰণ হৈছে কাৰ্যৰ নিয়ত পূৰ্ব্ববৰ্তী ঘটনা।ʼ ৩। মিলৰ মতে কাৰণৰ সংজ্ঞাটো কি?    উত্তৰ :  মিলৰ মতে, “যদি কোনো ঘটনা বা ঘটনাৱলীৰ সংমিশ্ৰণৰ পাছত আন এটা ঘটনা নিয়ত আৰু অন্য নিৰপেক্ষ অৰ্থাৎ চৰ্তহীনভাৱে ঘটে, তেনেহলে অগ্ৰৱৰ্তী  ঘটনাক কাৰণ আৰু অনুৱৰ্তী ঘটনাক কাৰ্য বালে৷”  ৪। বেইনৰ মতে কাৰণৰ সংজ্ঞাটো কি?    উত্তৰ :  বেইনৰ মতে, “কোনো কাৰ্য সংঘটিত হোৱাৰ বাবে যিবোৰ চৰ্ত বা সংস্থিতিৰ অনিবাৰ্য প্ৰয়োজন সেইবোৰৰ সমগ্ৰতাক কাৰণ বোলে৷”  ৫। কাৰভেথ ৰীডৰ মতে কাৰণৰ সংজ্ঞাটো কি?    উত্তৰ :  কাৰভেথ ৰীডৰ মতে,...

১৷ আগমনৰ ভিত্তি বুলিলে কি বুজা ? উত্তৰ ঃ যি যি প্ৰক্ৰিয়া আৰু বিধি বিশেষক আশ্ৰয় কৰি আগমনে যথাৰ্থ সামান্য বচন প্ৰতিষ্ঠা   কৰে অৰ্থাৎ সামান্য সম্বন্ধ প্ৰতিষ্ঠা কৰে , সেই প্ৰক্ৰিয়া আৰু বিধিবোৰকে আগমনৰ ভিত্তি বোলো হয়৷ আগমনৰ ভিত্তি দুই প্ৰকাৰৰ – আকাৰগত ভিত্তি আৰু বস্তুগত ভিত্তি৷ ২৷ আগমনৰ বস্তুগত ভিত্তি বুলিলে কি বুজা ? উত্তৰ ঃ যি যি প্ৰক্ৰিয়াৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি আগমনৰ উপাত্ত হিচাপে বস্তু বা সমল সংগ্ৰহ কৰা হয় আৰু আগমনৰ সিদ্ধান্তৰ বস্তুগত সত্যতা নিৰূপণ   কৰা হয়,   সেই প্ৰক্ৰিয়াবোৰক আগমনৰ বস্তুগত ভিত্তি বোলে৷ পৰ্যবেক্ষণ অৰ্থাৎ নিৰীক্ষণ  আৰু পৰীক্ষণ  আগমনৰ বস্তুগত ভিত্তি৷ ৩৷   আগমনৰ  আকাৰগত  ভিত্তি   বুলিলে   কি   বুজা ? উত্তৰ ঃ যি যি বিধি বা নিয়মৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি আগমন অনুমানে বিশেষ বিশেষ দৃষ্টান্তৰ সহায়ত এটা সামান্য সম্বন্ধৰ জ্ঞানত উপনীত হয় আৰু ইয়াৰ আকাৰগত সত্যতা প্ৰতিপাদন কৰে, সেই বিধি বা নিয়মবোৰক আগমনৰ আকাৰগত ভিত্তি বোলা হয়। প্ৰকৃতিৰ একৰূপতা বিধি আৰু কাৰ্...