নৈতিক আৰু অনৈতিক ক্ৰিয়া, ঐচ্ছিক আৰু অনৈচ্ছিক ক্ৰিয়া (Moral and Immoral Action, Voluntary and non-voluntary action)

১। নৈতিক কৰ্ম কাক বোলে? 

 Ans: যি প্ৰক্ৰিয়াত নৈতিক গুণ আছে অৰ্থাৎ যি ক্ৰিয়া ভাল-বেয়া, উচিত-অনুচিত আদিৰ লগত জড়িত তাক নৈতিক কৰ্ম বুলি কোৱা হয়৷ 

 

২। অনৈতিক কৰ্ম কাক বোলে? 

 Ans: যি কৰ্মত নৈতিক গুণ আৰোপ কৰিব নোৱাৰি, অৰ্থাৎ যি ক্ৰিয়াৰ ভাল-বেয়া, উচিত-অনুচিত আদিৰ বিচাৰ কৰিব নোৱাৰি, তাক অনৈতিক কৰ্ম বা ক্ৰিয়া বোলে৷ 

 ৩। নৈতিক আৰু অনৈতিক ক্ৰিয়াৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ণয় কৰা৷ 

 Ans: নৈতিক আৰু অনৈতিক ক্ৰিয়াৰ পাৰ্থক্য– 

(i) নৈতিক ক্ৰিয়াৰ ক্ষেত্ৰত ভাল-বেয়া, উচিত-অনুচিত আদি নৈতিক গুণ আৰোপ কৰিব পাৰি৷ কিন্তু অনৈতিক ক্ৰিয়াৰ ক্ষেত্ৰত ভাল-বেয়া, উচিত-অনুচিত আদি নৈতিক গুণ আৰোপ কৰিব নোৱাৰি৷ 

 (iii) নৈতিক ক্ৰিয়াৰ ক্ষেত্ৰত কৰ্তাৰ ইচ্ছাৰ স্বাধীনতা থাকে৷ কিন্তু অনৈতিক ক্ৰিয়াৰ ক্ষেত্ৰত কৰ্তাৰ কোনো স্বাধীনতা নাথাকে৷ 

 (iii) নৈতিক কৰ্মৰ বাবে কৰ্তাক দায়ী কৰিব পাৰি৷ কিন্তু অনৈতিক কৰ্মৰ বাবে কৰ্তা দায়ী নহয়৷ 

 ৪। অনৈচ্ছক ক্ৰিয়াৰ কাক বোলে? 

 Ans: যি ক্ৰিয়াৰ ক্ষেত্ৰত কৰ্তাৰ ইচ্ছাৰ স্বাধীনতা নাথাকে, যি ক্ৰিয়া আকস্মাৎ বা আকস্মিকভাৱে বা পৰাধীনভাৱে সম্পাদিত হয়, তাক অনৈচ্ছক ক্ৰিয়াৰ বোলে৷ যেনে– হাতৰ পৰা গিলাচ এটা পৰি যোৱা, চকু টিপ মৰা ইত্যাদি৷ 

 ৫। ঐচ্ছিক আৰু অনৈচ্ছক ক্ৰিয়াৰ পাৰ্থক্য নিৰ্ণয় কৰা৷ 

 Ans: ঐচ্ছিক আৰু অনৈচ্ছক ক্ৰিয়াৰ পাৰ্থক্য– 

 (i) ঐচ্ছিক ক্ৰিয়া হ’ল নৈতিক ক্ৰিয়া৷ ঐচ্ছিক ক্ৰিয়াৰ ক্ষেত্ৰত নৈতিক গুণ আৰোপ কৰিব পাৰি৷ কিন্তু অনৈচ্ছক ক্ৰিয়া অনৈতিক ক্ৰিয়া, অনৈচ্ছক ক্ৰিয়াৰ ক্ষেত্ৰত নৈতিক গুণ আৰোপ কৰিব নোৱাৰি৷ 

 (ii) ঐচ্ছিক ক্ৰিয়াৰ ক্ষেত্ৰত কৰ্তাৰ ইচ্ছাৰ স্বাধীনতা থাকে৷ কিন্তু অনৈচ্ছক ক্ৰিয়াৰ ক্ষেত্ৰত কৰ্তাৰ ইচ্ছাৰ স্বাধীনতা নাথাকে৷ 

 (iii) ঐচ্ছিক ক্ৰিয়াৰ বাবে কৰ্তা সদায় দায়ী৷ কিন্তু অনৈচ্ছক ক্ৰিয়াৰ বাবে কৰ্তা দায়ী নহয়৷ 

 ৬। ঐচ্ছিক ক্ৰিয়াৰ স্তৰ কেইটা আৰু কি কি? 

 Ans: ঐচ্ছিক ক্ৰিয়াৰ তিনিটা স্তৰ বা পৰ্যায় আছে৷ 

 (i) মানসিক স্তৰ৷ (ii) দৈহিক বা শাৰীৰিক স্তৰ৷ (iii) বাহ্য স্তৰ বা পৰিসমাপ্তি স্তৰ৷ 

 ৭। ঐচ্ছিক ক্ৰিয়াৰ স্তৰ কেইটা বিশ্লেষণ কৰা৷ 

 Ans: ঐচ্ছিক ক্ৰিয়া এটা বিশ্লেষণ কৰিলে ইয়াৰ তিনিটা স্তৰ বা পৰ্যায় পোৱা যায়৷ যেনে– (i) মানসিক স্তৰ , (ii) দৈহিক বা শাৰীৰিক স্তৰ; আৰু (iii) বাহ্য স্তৰ বা পৰিসমাপ্তি স্তৰ৷ 

 (i) মানসিক স্তৰঃ– মানসিক স্তৰত তলত দিয়া মানসিক উপাদান সমূহ থাকে৷ যেনে– 

[ক] কৰ্মৰ উৎসঃ– অভাৱবোধ হৈছে মানুহৰ মানসিক ক্ৰিয়াৰ উৎস৷ অভাৱ দূৰ কৰিবলৈ মানুহে কৰ্মত প্ৰবৃত্ত হয়৷ 

 [খ] লক্ষ্য বা উদ্দেশ্যঃ– অভাৱ দৰ কৰিব পৰা বস্তুটোক ঐচ্ছিক ক্ৰিয়াৰ লক্ষ্য আৰু বস্তুটোৰ চিন্তা বা ধাৰণাক ঐচ্ছিক ক্ৰিয়াৰ উদ্দেশ্য বুলি কোৱা হয়৷ 

 [গ] কামনাঃ– অভাৱ দূৰ কৰিব পৰা বস্তুটোৰ ধাৰণা আৰু বস্তুটো পাবলৈ মনত জন্মা আগ্ৰহ বা আকুলতা হ’ল কামনা৷ 

 [ঘ] কামনাৰ সংঘাতঃ– একে সময়তে মনত উদয় হোৱা একাধিক কামনাই কামনাৰ সংঘাত বা দন্দ্ব৷ 

 [ঙ] বিবেচনা আৰু নিৰ্বাচনঃ – বহুতো উদ্দেশ্য আৰু কামনাৰ পৰা গুৰুত্ব আৰু প্ৰয়োজনীয়তাৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি সঠিক বিবেচনা কৰি এটা নিৰ্বাচন কৰি লোৱাই হ’ল ঐচ্ছিক ক্ৰিয়াৰ বিবেচনা আৰু নিৰ্বাচন৷

 [চ] সিদ্ধান্ত আৰু সংকল্পঃ– এটা নিৰ্দিষ্ট কামনাক নিৰ্বাচন কৰাৰ পিছত তাক চাৰিতাৰ্থ কৰিবলৈ সিদ্ধান্ত কৰা হয় আৰু তাক কাৰ্যকৰী কৰাৰ বাবে মানুহে সংকল্প লয়৷ 

 (ii) দৈহিক বা শাৰীৰিক স্তৰঃ– অভিপ্ৰায় পূৰণ কৰাৰ বাবে ব্যক্তিয়ে অংগ-প্ৰত্যংগ আৰু মাংসপেশীৰ সঞ্চালন কৰিব লাগিব৷ মানসিক সংকল্প শৰীৰৰ মাধ্যমেৰে কৰ্মত ৰূপায়িত কৰাই দৈহিক স্তৰ৷ 

 (iii) পৰিসমাপ্তিৰ স্তৰঃ– কাম্য বা কাংক্ষিত ফল লাভেই ঐচ্ছিক ক্ৰিয়াৰ পৰিসমাপ্তি৷ এই প্ৰাপ্তি কেতিয়াবা প্ৰত্যাশিত আৰু কেতিয়াবা অপ্ৰত্যাশিত হয়৷ 

 ৮। ঐচ্ছিক ক্ৰিয়াৰ মানসিক স্তৰসমূহ বিশ্লেষণ কৰা৷ 

Ans: মানসিক স্তৰত তলত দিয়া মানসিক উপাদান সমূহ থাকে৷ যেনে– 

[ক] কৰ্মৰ উৎসঃ– অভাৱবোধ হৈছে মানুহৰ মানসিক ক্ৰিয়াৰ উৎস৷ অভাৱ দূৰ কৰিবলৈ মানুহে কৰ্মত প্ৰবৃত্ত হয়৷ 

 [খ] লক্ষ্য বা উদ্দেশ্যঃ– অভাৱ দৰ কৰিব পৰা বস্তুটোক ঐচ্ছিক ক্ৰিয়াৰ লক্ষ্য আৰু বস্তুটোৰ চিন্তা বা ধাৰণাক ঐচ্ছিক ক্ৰিয়াৰ উদ্দেশ্য বুলি কোৱা হয়৷ 

 [গ] কামনাঃ– অভাৱ দূৰ কৰিব পৰা বস্তুটোৰ ধাৰণা আৰু বস্তুটো পাবলৈ মনত জন্মা আগ্ৰহ বা আকুলতা হ’ল কামনা৷ 

 [ঘ] কামনাৰ সংঘাতঃ– একে সময়তে মনত উদয় হোৱা একাধিক কামনাই কামনাৰ সংঘাত বা দন্দ্ব৷ 

 [ঙ] বিবেচনা আৰু নিৰ্বাচনঃ – বহুতো উদ্দেশ্য আৰু কামনাৰ পৰা গুৰুত্ব আৰু প্ৰয়োজনীয়তাৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি সঠিক বিবেচনা কৰি এটা নিৰ্বাচন কৰি লোৱাই হ’ল ঐচ্ছিক ক্ৰিয়াৰ বিবেচনা আৰু নিৰ্বাচন৷

 [চ] সিদ্ধান্ত আৰু সংকল্প ঃ– এটা নিৰ্দিষ্ট কামনাক নিৰ্বাচন কৰাৰ পিছত তাক চাৰিতাৰ্থ কৰিবলৈ সিদ্ধান্ত কৰা হয় আৰু তাক কাৰ্যকৰী কৰাৰ বাবে মানুহে সংকল্প লয়৷ 

 ৯। অনৈচ্ছক ক্ৰিয়া বিশ্লেষণ কৰা৷ অথবা অনৈচ্ছিক ক্ৰিয়া কাক বোলে? অনৈচ্ছিকা ক্ৰিয়া সমূহ কি কি? অথবা অনৈচ্ছছিক ক্ৰিয়াৰ ওপৰত এটি চমুটোকা লিখা৷ 

 Ans: যি ক্ৰিয়াৰ ক্ষেত্ৰত কৰ্তাৰ ইচ্চাৰ স্বাধীনতা নাথাকে, যি ক্ৰিয়া আকস্মাৎ বা আকস্মিকভাৱে বা পৰাধীনভাৱে সম্পাদিত হয়, তাক অনৈচ্ছক ক্ৰিয়া বোলে৷ তলত উল্লেখ কৰা ক্ৰিয়াসমূহ অনৈতিক বা অনৈচ্ছিক ক্ৰিয়াৰ ভিতৰত পৰে– 

 (i) নিৰ্জীৱ বা অচেতন বস্তুৰ দ্বাৰা সংঘটিত কৰ্ম বা প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ ফলত হোৱা ঘটনা অনৈতিক বা অনৈচ্ছক ক্ৰিয়া, যেনে-- বানপানী ইত্যাদি৷ 

 (ii) ইতৰ প্ৰানীৰ কৰ্ম বা আচৰণ অনৈচ্ছক বা অনৈতিক৷ 

 (iii) সৰু লৰা-ছোৱালী বা শিশুৰ স্বতঃস্ফূৰ্ত ক্ৰিয়াসমূহ অনৈচ্ছক৷ 

 (iv) সহজাত ক্ৰিয়া, যেনে– চৰাইৰ বাহঁ সজা, মকৰাই জাল গথা, ইত্যাদি ক্ৰিয়া অনৈতিক বা অনৈচ্ছক৷  

 (v) প্ৰত্যাৱৰ্তী ক্ৰিয়া অৰ্থাৎ যিবোৰ ক্ৰিয়া কোনো উদ্দীপকৰ সন্নিধ্যত সংবেদনশীল ইন্দ্ৰিয়ৰ জৰিয়তে স্বয়ংক্ৰীয়ভাৱে প্ৰতিক্ৰিয়াৰ সৃষ্টি কৰে৷ সেইবোৰ ক্ৰিয়া অনৈতিক বা অনৈচ্ছিক৷ যেনে– উজ্জ্বল পোহৰ চকুত পৰিলে চকু মুদ খায়৷ 

 (vi) ভাবজ ক্ৰিয়া অৰ্থাৎ মনত উদয় হোৱা ভাব ধাৰণা আমাৰ অজ্ঞাতসাৰে হঠাৎ ক্ৰিয়াত পৰিণত হয়৷ এনে ক্ৰিয়াত অনৈতিক বা অনৈচ্ছক৷  

১০। অভ্যাসজাত ক্ৰিয়া কাক বোলে? 

 Ans: অভ্যাসজাত ক্ৰিয়া ঐচ্ছিক ক্ৰিয়াৰ পুনৰাবৃত্তিৰে পৰিণতি৷ যেতিয়া কোনো এটা ক্ৰিয়া ইচ্ছাকতভাৱে বাৰে বাৰে অনুশীলন কৰা হয় তেতিয়া সি অভ্যাসজাত ক্ৰিয়াত পৰিণত হয়৷ যেনে– ৰাতিপূৱা সোনকালে টোপনিৰ পৰা উঠিলে লাহে লাহে ই অভ্যাসত পৰিণত হয়৷